Μια ματιά στην αποσχισθείσα Υπερδνειστερία και την πόλη Τιρασπόλ

2 Comments

Η Υπερδνειστερία είναι μια αυτοανακηρυχθείσα δημοκρατία που αποσχίσθηκε από τη Μολδαβία μετά από έναν εμφύλιο πόλεμο διάρκειας περίπου δύο χρόνων, με σοβαρές απώλειες και για τις δύο πλευρές. Η επικράτεια της ισούται με τη μισή έκταση της Κρήτης και είναι μια στενή λωρίδα γης μεταξύ των ουκρανικών συνόρων και του ποταμού Δνείστερου.

Για τους ξένους η Υπερδνειστερία είναι συχνά «η χώρα που δεν υπάρχει» ή «η μαύρη τρύπα της Ευρώπης» και η λιγότερο γνωστή αποσχισθείσα περιοχή σε έδαφος της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, όπως η Νότια Οσετία, η Αμπχαζία και το Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Δεν αναγνωρίστηκε από κανένα άλλο κράτος, ούτε καν από τη Ρωσία. Επίσημα, εξακολουθεί να αποτελεί τμήμα της Μολδαβίας, η οποία της προσέφερε περιορισμένη αναγνώριση ως «αυτόνομη εδαφική μονάδα».

Η ιστορία της Υπερδνειστερίας ή της Τρανσνίστριας ή της Υπερδνειστεριακής Μολδαβικής Δημοκρατίας (στα αγγλικά γνωστή ως Dnestr Moldovan Republic, Pridnestrove, Transdnester, Transdniestria ή στα ρώσικα PMR - Pridnestrovskaia Moldavskaia Republika) και η πόλη της Tiraspol (το τοπωνύμιο αποτελείται από δύο ελληνικά λήμματα: Τύρας, το αρχαίο ελληνικό όνομα του ποταμού Δνείστερου και το πόλις) ως πρωτεύουσά της, είναι περίπλοκη και αξίζει να την ελέγξουμε.

Η Υπερδνειστερία είχε ένα ρώσικο και ουκρανικό πληθυσμό που υπερίσχυε και που ήλπιζε να σχηματίσει ένα κράτος που θα μπορούσε να παραμείνει τμήμα της ΕΣΣΔ, ενώ φοβόταν ότι η ανεξαρτησία της Μολδαβίας θα σήμαινε μια μελλοντική επανένωση με τη Ρουμανία. Το 1992, η Μολδαβία και η Υπερδνειστερία διεξήγαγαν έναν πόλεμο που τελείωσε με τη παρέμβαση των ρωσικών στρατευμάτων που βρίσκονταν ήδη εκεί από τη σοβιετική εποχή. Το κράτος εξακολουθεί να φυλάσσεται από ρωσικές ειρηνευτικές δυνάμεις.

Σήμερα η Υπερδνειστερία αριθμεί περίπου 26 χρόνια ύπαρξης και εξακολουθεί να επιδιώκει διεθνή αναγνώριση. Γεγονός είναι ότι ο πληθυσμός της, περίπου μισό εκατομμύριο, ζει σε μια παγωμένη κατάσταση. Αν και η χώρα διατηρεί οικονομικούς δεσμούς με πολλές άλλες χώρες, ενώ διαθέτει κοινοβούλιο και σύνταγμα, νομοθετική και εκτελεστική εξουσία, αστυνομία και στρατιωτικές δυνάμεις, εθνικό ύμνο, εμβλήματα και ίσως τη τελευταία σημαία με το σφυρί και το δρεπάνι, το νόμισμα και τα διαβατήρια της είναι εντελώς άχρηστα για τους πολίτες της εκτός της επικράτειας της. Η Υπερδνειστερία είναι μια από τις φτωχότερες περιοχές της Ευρώπης και η οικονομική επιβίωση του νεοσύστατου κράτους βασίζεται στην άμεση οικονομική υποστήριξη της Μόσχας. Σε ένα δημοψήφισμα του 2006, το 97,2% του πληθυσμού ψήφισε υπέρ της ένωσης με την «μητέρα πατρίδα». Αν και αυτό το δημοψήφισμα δεν έγινε δεκτό σε διεθνές επίπεδο, ούτε καν από τη Ρωσία, υπάρχουν φόβοι για ενδεχόμενη ρωσική εισβολή με σκοπό την προσάρτηση της Υπερδνειστερίας. Το σενάριο αυτό ενισχύεται και από κάποιες κινήσεις της κυβέρνησης της Υπερδνειστερίας να προσεγγίσει τη Μόσχα, όπως νόμος του 2013 που επιβάλλει τη ρωσική γλώσσα για την ενσωμάτωση της χώρας στην Τελωνειακή Ένωση με επικεφαλής τη Ρωσία και διάταγμα του 2016 για την προσαρμογή του δικαίου της Υπερδνειστερίας στο αντίστοιχο ρώσικο.

Το κύριο μνημείο πολέμου της Tiraspol αφιερώνεται στις απώλειες κατά το «Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο», τον πόλεμο του Αφγανιστάν και τον πόλεμο της Υπερδνειστερίας του 1990-2. Το κεντρικό σημείο του μνημείου είναι ένα τανκ τύπου T-34/85. Στο χώρο υπάρχουν κάποιοι ατομικοί και μαζικοί τάφοι και ένας τάφος προς τον «Άγνωστο Στρατιώτη» με την επιγραφή «Имя твое неизвестно, подвиг твои бессмертен. Неизвестному солдату» (μτφ: Το όνομά σας είναι άγνωστο, η πράξη σας είναι αθάνατη. Άγνωστος Στρατιώτης).

Είναι η Υπερδνειστερία (PMR) ένα από τα τελευταία απομεινάρια της ΕΣΣΔ;

Ήξερα πολύ λίγα πράγματα για την Υπερδνειστερία πριν από την πρώτη μου επίσκεψη σε αυτή, ως μέρος ενός ταξιδιού με μοτοσικλέτα μέχρι το Pripyat της Ουκρανίας. Γνώριζα μόνο για τον πόλεμο Μολδαβίας – Υπερδνειστερίας στις αρχές της δεκαετίας του ‘90, αλλά και κάποια κλισέ όπως «η χώρα που δεν υπάρχει» ή «η μαύρη τρύπα της Ευρώπης». Πριν από την αναχώρησή μου, έπρεπε να ελέγξω τα έγγραφά μου, καθώς τα «τελωνεία» και τα «σύνορα» της Υπερδνειστερίας βρίσκονται μέσα στο έδαφος της Μολδαβίας και ανησυχούσα αν η ταυτότητά μου είναι έγκυρη για την είσοδό μου. Ψάχνοντας σχετικές πληροφορίες, βρήκα κυρίως αρνητικά σχόλια στον Τύπο για την Υπερδνειστερία (PMR στο εξής, για συντομία).

Ο χρόνος προετοιμασίας πριν από κάθε ταξίδι αισθάνομαι σαν να πετάει, οπότε σύντομα βρέθηκα προ των συνόρων της PMR. Μπήκα από τον οδικό άξονα που την συνδέει με την πρωτεύουσα της Μολδαβίας, το Κισινάου. Συνιστάται περισσότερο να έλθετε από εκεί. Χρειάστηκαν 30 λεπτά για να συμπληρώσω την αίτηση-φόρμα για το όχημά μου και κάποια έγγραφα σχετικά με το σκοπό της επίσκεψής μου. Κατέβαλα επίσης ένα μικρό αντίτιμο για το όχημά μου. Καμία ιδιαίτερη φασαρία. Αργότερα κατάλαβα ότι αυτό συνέβη επειδή είχα πρόθεση να μείνω εκεί λιγότερο από 10 ώρες και έπειτα να βγω από την Υπερδνειστερία. Αποχωρώντας, κοντά στο Dubasari (στα ανατολικά σύνορα με την Ουκρανία - E584), κάποιοι συνοριοφύλακες δεν μου επέτρεψαν την έξοδο και με είχαν σε αναμονή κάτω από τον ήλιο του Αυγούστου, χωρίς κανένα συγκεκριμένο λόγο. Για να λυθεί «ένα πρόβλημα στα χαρτιά», εξέφρασαν οικονομική απαίτηση. Ένα χρόνο αργότερα, τον Σεπτέμβριο του 2016, ήμουν ξανά στα «σύνορα» της Μολδαβίας - PMR, αυτή τη φορά από τη δυτική πλευρά της πόλης Bender. Όταν ανέφερα στους φρουρούς ότι θα μείνω μια μέρα, μετά την συμπλήρωση των ίδιων εντύπων, με άφησαν να περιμένω σε ένα γραφείο σε κοντέινερ, ώσπου ξεκάθαρα ζήτησαν χρήματα, σαν μια εκ μέρους μου ευγενική χειρονομία για την προετοιμασία των εγγράφων μου. Φυσικά, αυτό δεν συνέβη καθώς το να παριστάνεις το «χαζό τουρίστα» πάντα αποδίδει. Αργότερα αντιμετώπισα προβλήματα με την αστυνομία που περιπολούσε. Με σταμάτησαν τρεις φορές για να ελέγξουν την άδεια οδήγησης και το διαβατήριό μου, προσπαθώντας να με πείσουν για παραβάσεις του κώδικα κυκλοφορίας που δεν διέπραξα. Εξακολουθώ να μην καταλαβαίνω γιατί παρενοχλούν τόσο πολύ τους ταξιδιώτες, την στιγμή που τους ενδιαφέρει ιδιαίτερα η εικόνα της χώρας στο εξωτερικό.

Η πόλη Tiraspol.

Τα περισσότερα κρατικά και κυβερνητικά κτίρια βρίσκονται στην οδό 25ης Οκτωβρίου, όπως το Κοινοβούλιο (House of Soviets - Dom Sovetov) και το κτήριο του Δημοτικού Συμβούλιου. Πολλά αγάλματα και μνημεία πολέμου βρίσκονται κοντά στην όχθη του ποταμού Δνείστερου, όπως ένα σοβιετικό τανκ τύπου T-34 και το μνημείο του Σοβιετικού Πολέμου στο Αφγανιστάν και του Πόλεμου της Υπερδνειστερίας. Επίσης, στέκεται ακόμη, ίσως το τελευταίο, άγαλμα του Βλαντιμίρ Λένιν. Η αρχιτεκτονική των κρατικών κτιρίων, οι οδικές πινακίδες, οι φαρδιές λεωφόροι και τα μεγάλα πάρκα, οι σημαίες με το σφυρί και το δρεπάνι, οι πολιτικές αφίσες και τα συνθήματα και το νόμισμα με τους Σοβιετικούς στρατηγούς που αποτυπώνονται σε αυτό, σίγουρα δίνουν την αίσθηση της σοβιετικής εποχής της δεκαετίας του '50, αλλά είναι άδικο να δούμε την πόλη σαν ένα ανοιχτό-υπαίθριο κομμουνιστικό μουσείο. Οι πολίτες λένε ότι η διατήρηση όλων αυτών των υπενθυμίσεων των παλαιών ημερών του κομμουνισμού, συμβαίνει απλώς και μόνο επειδή είναι περήφανοι για την ιστορία τους και τίποτα περισσότερο.

Οι Ευρωπαίοι και οι ξένοι γενικότερα, περιγράφουν την είσοδό τους στην PMR και την επίσκεψη στην πρωτεύουσα Tiraspol, σαν ταξίδι με μηχανή χρόνου στην εποχή της πρώην ΕΣΣΔ. Πόσο έγκυρο μπορεί να είναι ένα τέτοιο σχόλιο όταν η υποδομή της πόλης (οι τράπεζες, το υπερσύγχρονο γήπεδο ποδοσφαίρου της Sheriff, οι αλυσίδες σουπερμάρκετ κλπ.) υποδεικνύουν ένα σύγχρονο καπιταλιστικό κράτος; Η άποψή μου είναι ότι τέτοια σχόλια απλώς υπεραπλουστεύουν την εμπειρία των επισκεπτών. Είτε συμφωνείτε με τα παραπάνω είτε όχι, η αλήθεια είναι ότι σήμερα ο πληθυσμός της Υπερδνειστερίας προσπαθεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι βλέπουν το κράτος τους και θέλουν οι ξένοι να γνωρίσουν λίγο καλύτερα την πατρίδα τους.

Μερικές συμβουλές:

1. Εάν σκοπεύετε να μείνετε στην Υπερδνειστερία για περισσότερο από 24 ώρες, θα πρέπει να δηλώσετε τη διάρκεια της παραμονής σας κατά την είσοδό σας.
2. Μην αλλάξετε πολλά χρήματα σε ρούβλι Υπερδνειστερίας. Εξακολουθώ να έχω μερικά και είναι εντελώς άχρηστα εκτός της χώρας, δεδομένου ότι αυτά δεν αναγνωρίζονται πουθενά ως επίσημο νόμισμα.
3. Τηρείτε αυστηρά τους κανόνες κυκλοφορίας όταν οδηγείτε όχημα ιδιοκτησίας σας. Οι πινακίδες του αυτοκινήτου/μοτοσικλέτας σας ούτως ή άλλως ξεχωρίζουν και, πιστέψτε με, οι αστυνομικοί είναι παντού.
4. Οι αξιωματούχοι της Υπερδνειστερίας δε φαίνεται να συμπαθούν και τόσο αυτούς που φωτογραφίζουν τα κρατικά/κυβερνητικά κτίρια στην οδό 25 Οκτωβρίου.
5. Τίποτα δεν γράφεται στο αγγλικό/λατινικό αλφάβητο. Είναι καλή ιδέα να ρίξετε μια ματιά στα κυριλλικά γράμματα και να δοκιμάσετε να μάθετε μερικές βασικές ρωσικές λέξεις.

Το κτίριο του Κοινοβουλίου στην Τιρασπόλ. Μπροστά του στέκεται, ίσως το τελευταίο, άγαλμα του Βλ. Λένιν.

About Post Author

Stara Varos

#StaraVarosBlog

2 comments:

nisterDecember 18, 2020 at 9:32 AM
Τον Ιούνιο του 2019 που πήγαμε αυτθημερόν με τη γυναίκα μου από το Κισινάου δεν αντιμετώπισα το παραμικρό θέμα και δεν χρειάστηκε να πληρώσω τίποτα και σε κανέναν. Ίσως άλλαξαν την πολιτική αντιμετώπισης των τουριστών! Πολύ ωραίες πληροφορίες και να προσθέσω ότι είναι το μοναδικό κράτος από όσα έχω πάει (όχι πολλά) που τα κέρματά τους είναι από πεπιεσμένο χαρτί!