Βουλγαρία: Ορεινοί δρόμοι και μνημεία [Μέρος Α']

0 Comments

Day 1 [km 210]

Απόγευμα Παρασκευής έπεσε στο «εκδρομικό» τραπέζι η ιδέα για μια διήμερη βόλτα στη Βουλγαρία από επαρχιακούς ορεινούς δρόμους. Κοιτώντας τον χάρτη της χώρας, διαπιστώνεται εύκολα πως η Βουλγαρία διαθέτει οριζόντια τους κεντρικούς της οδικούς άξονες, όπως ο αυτοκινητόδρομος Α1/Ε80 (Trakiya Highway) και κάθετα σε αυτούς απλώνεται το δευτερεύον δίκτυο, που συνήθως είναι μικροί επαρχιακοί δρόμοι και περάσματα από ορεινούς όγκους, όπως τα όρη Pirin, Rila, η Κεντρική Οροσειρά (Stara Planina) και η Ροδόπη. Αποφασίστηκε να διαμείνουμε ένα βράδυ στο Bansko. Ξεκίνησα από Θεσσαλονίκη λίγο νωρίτερα από τον Ηλία, που χρειαζόταν να εφοδιαστεί με καινούργια ελαστικά, ώστε να προλάβω όσο περισσότερο γίνεται το φως της ημέρας, για να απολαύσω τη βόλτα μου. Αφού πέρασα στη Βουλγαρία από το Συνοριακό Σταθμό στον Προμαχώνα, ακολούθησα τον επαρχιακό δρόμο 198 που καταλήγει στη πόλη Gotse Delchev. Πρόκειται για μια ορεινή διαδρομή 60 περίπου χιλιομέτρων, που σκαρφαλώνει τη νότια πλευρά του όρους Pirin. Η άσφαλτος ήταν μέτριας ποιότητας, αλλά ο δρόμος ήταν όλος δικός μου, μιας και δε συνάντησα άλλο όχημα.

Λίγα χιλιόμετρα πριν την πόλη Gotse Delchev, συνάντησα αριστερά μου το άγαλμα του Βούλγαρου επαναστάτη Γκεόργκι Νικόλοφ Ντέλτσεφ (Κιλκίς, 4 Φεβρουαρίου 1872 – Μπάνιτσα (Καρυές), 4 Μαΐου 1903), γνωστού ως Γκότσε Ντέλτσεφ. Πολέμησε ενάντια στους Οθωμανούς και ήταν ένας από τους ηγέτες της γνωστής «Εσωτερικής Μακεδονικής Επαναστατικής Οργάνωσης» (ΕΜΕΟ), μιας παραστρατιωτικής οργάνωσης που δρούσε στα ευρωπαϊκά εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στο τέλος του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα. Η οργάνωση στην οποία υπήρξε ιδρυτικό στέλεχος, ονομάζονταν αρχικά «Βουλγαρική Μακεδονο-Αδριανουπολίτικη Επαναστατική Επιτροπή» (ΒΜΑΕΕ) και αργότερα το 1902 μετονομάστηκε σε «Μυστική Μακεδονο-Αδριανουπολίτικη Επαναστατική Οργάνωση» (ΜΜΑΕΟ).

Βασική του επιδίωξη, στα πλαίσια της δράσης του για την αυτονόμηση της Μακεδονίας και της Θράκης, ήταν η οργάνωση τρομοκρατικών ενεργειών εναντίον των Οθωμανών (πχ οι βομβιστικές επιθέσεις στην Θεσσαλονίκη το 1903, η καταστροφή της σιδηροδρομικής γέφυρας στον ποταμό Αγγίτη), με στόχο την πρόκληση πολεμικής σύρραξης, ώστε μελλοντικά να προσαρτηθούν αυτές οι δυο γεωγραφικές περιοχές στην Βουλγαρία, ως αποτέλεσμα της επέμβασης των Δυτικών Δυνάμεων, ή σε μια ευρύτερη βαλκανική ομοσπονδιακή δημοκρατία μετά την αποδυνάμωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Ο Ντέλτσεφ, παρά το σαφή και αδιαμφισβήτητο βουλγαρικό εθνικό αυτοπροσδιορισμό του, θεωρείται σήμερα εθνικός ήρωας και στην ΠΓΔΜ, κατά την προσφιλή της τακτική να αξιώνει ως δική της την Ιστορία άλλων λαών.

Η ομώνυμη πόλη ιδρύθηκε στα χρόνια του αυτοκράτορα Τραΐανού και κοντά οι Ρωμαίοι έχτισαν το Nicopolis ad Nestum, ένα στρατιωτικό πόστο για τη διασφάλιση της διαδρομής από την Κωνσταντινούπολη προς το Βορά. Το 1951 η πόλη μετονομάστηκε προς τιμή του Γκότσε Ντέλτσεφ, ενώ το προηγούμενο όνομά της ήταν Νευροκόπι.

Καθυστέρησα αρκετά μέσα στην πόλη λόγω έργων. Οι αλλαγές στις κυκλοφοριακές ρυθμίσεις δημιουργούσαν ψυχολογικά προβλήματα στο GPS μου, που επέμενε να συνεχίσω την πορεία μου περνώντας μέσα από μια παιδική χαρά. Έπειτα, μέσω του επαρχιακού δρόμου 19 κατευθύνθηκα βόρεια, φτάνοντας σύντομα στο Bansko.

Day 2 [km 425]

Με τον Ηλία πλέον, ξεκινήσαμε ακολουθώντας τον επαρχιακό δρόμο 84 προς Velingrad και από εκεί αποφασίσαμε να κατευθυνθούμε βόρεια, προτιμώντας δευτερεύοντες δρόμους, προς το νησί Belene. Βρίσκεται περίπου στο κέντρο του Δούναβη, κάπου 12 χιλιόμετρα δυτικά της πόλης Svistov. Στις μέρες μας, λόγω της απομόνωσης του, πρόκειται για περιοχή προστατευόμενων πτηνών, αλλά σε αυτό το νησί το 1948 οι κομμουνιστές ίδρυσαν στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας για πολιτικούς κρατούμενους, το οποίο λειτουργούσε ως και το 1989. Στη διαδρομή προς Velingrad συναντούσαμε συχνά μεγάλες ομάδες μοτοσικλετιστών, ενώ στην πόλη Yakoruda λάμβαναν χώρα κάποιες εκδηλώσεις. Μετά την πόλη Pazardzhik κινηθήκαμε βόρεια στον αδιάφορο και κακοτράχαλο επαρχιακό δρόμο 8004 και τον 606, μπαίνοντας στην καρδιά της οροσειράς Sredna Gora και τη μικρή πόλη Koprivstica, πάνω στον ποταμό Topolnitsa.

Κατά την άφιξή μας, πέσαμε στις προετοιμασίες μιας παρέλασης. Οι συμμετέχοντες ήταν ντυμένοι με παραδοσιακές φορεσιές αλλά και στρατιωτικές στολές, που αντικατόπτριζαν όλες τις ιστορικές περιόδους της Βουλγαρίας.

Τότε πληροφορηθήκαμε πως την ημέρα εκείνη εορταζόταν η Εθνική Εορτή της «Ημέρας Ανεξαρτησίας» των Βουλγάρων από τον Οθωμανικό ζυγό. Λέγεται μάλιστα ότι από μια μικρή γέφυρα, που μετέπειτα πήρε το όνομά του, ο Todor Kableshkov έριξε την πρώτη τουφεκιά κατά Οθωμανού, γεγονός που σήμανε την έναρξη της «Επανάστασης του Απριλίου» το 1876.

Επίσης, η πόλη αντλεί τη φήμη της καθώς έχει ανακηρυχθεί αρχιτεκτονικό και ιστορικό κέντρο με πάνω από 300 αρχιτεκτονικά, ιστορικά και εθνογραφικά μνημεία. Σημαντικά δείγματα της εποχής της Βουλγάρικης Εθνικής Αναγέννησης αποτελούν οι ιδιωτικές κατοικίες, χτισμένες μεταξύ 1762-1878. Αν και η πόλη ιδρύθηκε από πρόσφυγες από το Veliko Tarnovo, μετά την πτώση του Δεύτερου Βουλγάρικου Βασιλείου, έγινε κέντρο κατασκευής χαλιών και κλινοσκεπασμάτων και έτσι οι έμποροι κάτοικοί της πλούτισαν, λόγω της στενής σχέσης με την Κωνσταντινούπολη που απορροφούσε την παραγωγή.

Σειρά είχε το πέρασμα Beklemeto, γνωστό και ως Troyan Pass. Πρόκειται για τον επαρχιακό δρόμο 35, που συνδέει την πόλη Troyan με το Karnare και είναι ο δρόμος με το μεγαλύτερο υψόμετρο στη Βουλγαρία (1520 μ.).

Το πέρασμα αυτό είναι ένας από τους βασικούς άξονες σύνδεσης της κεντρικής Βουλγαρίας με την κοιλάδα του Δούναβη, σημαντικό ήδη από την εποχή των Ρωμαίων που το ονόμαζαν «Roman Via Trayana» (Trajan road). Σε μια κορυφή του περάσματος, σε υψόμετρο 1630 μ., στην τοποθεσία Goraltepe, βρίσκεται η «Αψίδα της Ελευθερίας», ένα μνημείο που αφιερώνεται στη νίκη του Ρώσικου στρατού τον Ιανουάριο του 1878, που κατέλαβε το πέρασμα και οδήγησε στην απελευθέρωση της Βουλγαρίας από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το μνημείο επίσης αφιερώνεται στη Ρωσο-Βουλγαρική φιλία και ενότητα που ακολούθησε μετά το Β΄Π.Π.

Βρέθηκα κάτω από αυτό το 34 μέτρων ύψους οικοδόμημα για δεύτερη φορά, μετά το ταξίδι μου στη Ρωσία το 2016. Μπορώ να πω ότι με εντυπωσίασε εξίσου με την πρώτη μου επίσκεψη. Αρχιτεκτονικά, ακολουθεί το σοσιαλιστικό στυλ και παραδόθηκε στις 9 Αυγούστου 1980. Στις δυο βάσεις απεικονίζονται, με τραχιά χαρακτηριστικά, Βούλγαροι επαναστάτες και Ρώσοι στρατιώτες, που τους υποδέχονται γυναίκες με αλάτι και ψωμί, όπως επιτάσσει η παράδοση για τον ερχομό αγαπημένων προσώπων. Στην κορυφή του οικοδομήματος, στις δυο πλευρές, αναγράφονται σημαντικές ιστορικές ημερομηνίες. Στη βόρεια πλευρά της αψίδας αναγράφεται «1878», η ημερομηνία της «Απελευθέρωσης της Βουλγαρίας» και στη νότια πλευρά «1944», όταν έλαβε χώρα το «Πραξικόπημα της 9ης Σεπτεμβρίου».

Αξίζει η επίσκεψη σε αυτό το ιδιαίτερο σημείο της Stara Planina και για έναν ακόμη λόγο. Από εδώ προσφέρεται εξαιρετική θέα προς το νότο και τα όρη Rila, Ροδόπη και Sredna Gora, προς το βορά τις κοιλάδες του Troyan και Beli Osam, ενώ προς δύση και ανατολή διακρίνονται άλλες κορυφές συμπεριλαμβανομένης και της ψηλότερης, της Botev.

Κατηφορίζοντας τον επαρχιακό δρόμο 35 προς Troyan, σύντομα φτάσαμε στην πόλη Lovech. Ιδιαίτερα όμορφη είναι η παλιά πόλη, μου θύμισε το Veliko Tarnovo, σε μικρή όμως κλίμακα. Σε αυτή μπορεί κανείς να φτάσει διασχίζοντας το ποταμό Osam, μέσω μιας γέφυρας. Νότια αυτής υπάρχει μια όμορφη ανακατασκευή της μεσαιωνικής σκεπαστής γέφυρας με καταστήματα γουναρικών, που υπήρχε στο σημείο αυτό, κατασκευασμένη στα 1874 από τον γνωστό Βούλγαρο αρχιμάστορα Nikola Fitsev, γνωστός με το παρατσούκλι Kolyu Ficheto. Καταστράφηκε από πυρκαγιά το 1925.

φωτογραφία: Κλέαρχος

Κάπου εδώ επανεξετάσαμε το πρόγραμμά μας. Δεν είχαμε πλέον αρκετό χρόνο να ανεβούμε στις όχθες του Δούναβη, στο νησί Belene. Επίσης, αποφασίσαμε αντί του Veliko Tarnovo, να διανυκτερεύσουμε στο Idilevo και συγκεκριμένα στο MotoCamp, το οποίο προτιμούν πολλοί ταξιδευτές. Το Idilevo είναι ένα μικρό χωριό στη μέση της χώρας, που μάλλον δεν συμβαίνουν και πολλά και η ζωή κυλά ήσυχα. Κάπου εδώ, οι Dough, Polly και Ivo έστησαν μια μικρή όαση για μοτοσικλετιστές. Την κεντρική πόρτα μας άνοιξε ο Ivo (Ivaylo). Στα πρώτα δέκα λεπτά η ιστορία μου, η ιστορία του, η μηχανή μου, η μηχανή του. Μου έδωσε την αίσθηση ότι τον γνωρίζω ήδη. Οι εγκαταστάσεις τους απλές, αλλά όμορφες και καθαρές. Στο κέντρο της αυλής υπήρχε ένα κιόσκι και γευμάτιζε μια παρέα Βρετανών. Πήραμε το δωμάτιο BMW. Υπήρχε ένα δωμάτιο Yamaha, ένα Harley και αρκετός χώρος για να στήσει σκηνή, όποιος διαθέτει. Αφού τακτοποιηθήκαμε, ρωτήσαμε που υπάρχει κοντά κάτι να δειπνήσουμε. Οι Βρετανοί που ανέφερα, μόλις παρατήρησαν την άφιξή μας, έβαλαν στα κάρβουνα αρκετά σουβλάκια και μπιφτέκια και φυσικά δεν μας άφησαν να φύγουμε. Σημειώσαμε στο βιβλίο αρκετές μπύρες με τον Ηλία (αυτό το βιβλίο μάλλον τηρείται για διευκόλυνση όσων, πίνοντας, ξεχνούν την αριθμητική) και περάσαμε το βράδυ μας μαζί τους, συζητώντας για ταξίδια, μιας και όλοι τους είχαν στο ενεργητικό τους διηπειρωτικά ταξίδια. Τελικά, μάθαμε πως το χωριό αυτό έχει προσελκύσει αρκετούς Βρετανούς, που αφού αγόρασαν ιδιοκτησία, είτε διαμένουν μόνιμα, είτε το έχουν ως βάση τους για ταξίδια στη βαλκανική μας γειτονιά. Στην παρέα προστέθηκε και ένας Νεοζηλανδός ο Clinton Logan, ο οποίος, από ότι κατάλαβα, θα περνούσε το χειμώνα του στη Βουλγαρία, μιας και ήταν ήδη αρκετά χρόνια στο δρόμο, ζώντας το δικό του rtw trip. Μασκότ του καμπ η Χάρλευ, με την οποία έγινα αμέσως φίλος, από τη στιγμή μοιραστήκαμε από μισή μπριζόλα.

Day 3 [km 625]

Φρέσκοι από τον υπέροχο ύπνο, αλλά και χορτάτοι από το χτεσινό φαγοπότι, πήραμε τον καφέ μας στο «σαλόνι» του MotoCamp, ενώ ο Ivo μας ετοίμασε πρωινό. Ο χώρος αυτός είναι ένας πρώην αχυρώνας, που έχει διακοσμηθεί με ετερόκλητα στοιχεία, κυρίως όμως από τον κόσμο της μοτοσυκλέτας.

Όταν ετοιμάσαμε τα πράγματά μας να φύγουμε, ζητήσαμε τον λογαριασμό. Πραγματικά, το αντίτιμο για τη διαμονή, το φαγητό, τις μπύρες και το πρωινό, ήταν χαμηλότερο, κατά άτομο, από τη διαμονή μας σε κάποιο χόστελ. Αυτό όμως που δεν κοστολογείται και πραγματικά με κέρδισε ήταν οι άνθρωποι του, οι θαμώνες και αυτοί που κοπιάζουν για να υπάρχει αυτός ο χώρος.

Γράφοντας αυτά τα σχόλια, δεν επιδιώκω τίποτα περισσότερο από το προτρέποντας κάποιον να το επισκεφτεί, να ανταποδώσω μέρος της φιλοξενίας που βίωσα. Περισσότερα για το MotoCamp, στη σελίδα motosapiens.org .

Ο στόχος της ημέρας ήταν η επιστροφή στη Θεσσαλονίκη. Σκεφτήκαμε να κατευθυνθούμε μέσω του επαρχιακού δρόμου 44 προς το Gabrovo και από εκεί νοτιότερα προς το πέρασμα της Shipka. Το σχέδιο αυτό ματαιώθηκε, καθώς ο Ivo μας ενημέρωσε πως ο δρόμος θα ήταν κλειστός για ένα αγώνα ράλλυ κλασικών αυτοκινήτων. Τελικά επιλέξαμε τη διαδρομή Idilevo – Dryanovo – Tryavna που κατέληγε στον επαρχιακό δρόμο 55. Μια όμορφη διαδρομή με πυκνή βλάστηση και γραφικά χωριά όπως το Tsareva Livada. Ιδιαίτερη εντύπωση μου έκανε η μικρή πόλη Dryanovo, που είναι κυρίως γνωστή για τους μάστορες και τους τεχνίτες του ξύλου στα τέλη του 19ου αιώνα, αλλά και ως γενέτειρα του αρχιτέκτονα Kolyu Ficheto, που αναφέρθηκε παραπάνω.

Αφού καταλήξαμε έξω από το Kazanluk, ακολουθώντας νότια τον επαρχιακό δρόμο 55, δε θα μπορούσαμε να παραλείψουμε την επίσκεψη στο μνημείο Buzludzha, που βρίσκεται βόρεια της πόλης, σε μια από τις κορυφές της Stara Planina. Πρόκειται για ένα γιγαντιαίο μπρουτάλ οικοδόμημα από μπετόν, ένας ύμνος της λεγόμενης σοσιαλιστικής αρχιτεκτονικής, που όμως στέκεται σε παρακμή από τη πτώση του κομμουνισμού το 1989 και έπειτα.

Έχω επισκεφτεί το μνημείο αρκετές φόρες, ενώ έχω γράψει και ένα ακόμα σχετικό πόστ: Alone in Central Balkans.

Για τρεις δεκαετίες το μνημείο ήταν εκτεθειμένο στα καιρικά φαινόμενα και σε βανδαλισμούς που το έφεραν σε κακή κατάσταση. Πλέον έχει συμπεριληφθεί από την οργάνωση «Europa Nostra» στους καταλόγους κτηρίων που πρόκειται να προστατευτούν. Το μέλλον του συνεδριακού κέντρου και του πύργου (ύψους 70μ.) με το κόκκινο αστέρι, μάλλον είναι σε καλό δρόμο, μιας και οι Αρχές έχουν τοποθετήσει φύλακα σε μόνιμη βάση, ενώ έχουν σφραγίσει με μπετόν και πέτρες όλες τις πιθανές εισόδους, ως ένα πρώτο μέτρο για τη συντήρησή του, μέχρι την τελική του αποκατάσταση και παράδοση για επισκέψεις από το κοινό.

Κάθε φορά που βρέθηκα στο μνημείο, αναλογιζόμουν τους πόρους που χρειάστηκαν για την ολοκλήρωσή του. Περίπου 70.000 τόνοι τσιμέντου και 3.000 τόνοι σίδερου, 6.000 εργάτες κάθε ειδικότητας και 8 χρόνια εργασιών. Αυτό που με τραβούσε στο κτήριο ήταν η αρχιτεκτονική και το μέγεθος του, αλλά και η εξερεύνηση του εσωτερικού.

Παρόλο που για αρκετούς ντόπιους πρέπει να κατεδαφιστεί και να μη δαπανηθούν περαιτέρω πόροι για τη συντήρηση ενός μνημείου που τους υπενθυμίζει μια περίοδο καταπίεσης, προσωπικά το βλέπω σαν ένα επίτευγμα της αρχιτεκτονικής με πολύ αξιόλογα ψηφιδωτά στο εσωτερικό που θα άξιζε να διασωθούν. Διάβασα κάπου ένα σχόλιο για το πρώην συνεδριακό κέντρο: «Abandoned but not forgotten, guarded but not loved, abused but not understood». Όποτε βρίσκομαι στο μνημείο, μου αρέσει ιδιαίτερα να παρατηρώ δεξιά και αριστερά της κεντρικής εισόδου, τα συνθήματα από μεγάλα τσιμεντένια κυριλλικά γράμματα, που όμως σε κάθε μου επίσκεψη, έχω την εντύπωση, πως είναι όλο και λιγότερα. Μια προσπάθεια μετάφρασης θα ήταν: (αριστερά) «Σταθείτε στα πόδια σας περιφρονημένοι σύντροφοι. Σταθείτε στα πόδια σας σκλάβοι της εργασίας! Καταπιεσμένοι και ταπεινωμένοι, αντισταθείτε στον εχθρό! Χωρίς έλεος και συγχώρεση ας γκρεμίσουμε το παλιό και σάπιο σύστημα..» (δεξιά) «Εργάτες, εργάτριες όλων των χωρών ενωθείτε. Εμπρός! Χωρίς φόβο, Σύντροφοι, χτίστε γερά τις σπουδαίες μας πράξεις! Για να εργαστούμε και να δημιουργήσουμε..»

Δυτικά του μνημείου ήταν ορατή η κορυφή του περάσματος Shipka και η τοποθεσία που έχει στηθεί το ομώνυμο μνημείο.

Όσο απολαμβάναμε τη θέα στις γύρω κορυφές, κοντά στις μοτοσικλέτες μας στάθμευσαν αρκετές Honda με αναβάτες από τη Θεσσαλονίκη και τις Σέρρες. Είναι υπέροχο το συναίσθημα να συναντάς στο εξωτερικό ανθρώπους από τον τόπο σου και μάλιστα που μοιράζονται το ίδιο πάθος για τη μοτοσικλέτα.

Αποχωρήσαμε από το μνημείο, αποχαιρετώντας και τον Dhimitar Blagoev κοντά στο Kran. Πολύ κοντά, στην άκρη του δρόμου, δίπλα σε ένα βενζινάδικο, συνάντησα αυτό το μνημείο που αφιερώνεται στους «Ελευθερωτές της Βουλγαρίας». Διασκορπισμένα στη βουλγαρική επαρχία είναι άπειρα τέτοια μικρά μνημεία και αναρωτιέμαι ποια θα είναι η τύχη τους μέσα στο χρόνο.

Η διαδρομή πλέον προς τη Φιλιππούπολη έγινε με γρήγορους ρυθμούς, μιας και είχε ήδη μεσημεριάσει. Αποφασίσαμε να μπούμε στην Ελλάδα από το Συνοριακό Σταθμό κοντά στην Εξοχή Δράμας, έχοντας χρησιμοποιήσει προηγουμένως τον επαρχιακό δρόμο 37, που συνδέει την πόλη Batak με την πόλη Dospat. Η διαδρομή είναι εκπληκτική και συστήνεται για βόλτα με μηχανή.

Σε επόμενο μου πόστ θα σταθώ λίγο περισσότερο στην περιοχή αυτή και πέρα από το προφανές, δηλαδή το ελκυστικό του τοπίου και των λιμνών, σε αυτό που έρχεται συνειρμικά στο μυαλό του μέσου Βούλγαρου όταν ακούει το όνομα Batak - τη μεγάλη σφαγή κατά την εξέγερση ενάντια στους Οθωμανούς.

Η βόλτα αυτή, μοτοσικλετιστικά, με κάλυψε πλήρως. Διανύσαμε 1260 χιλιόμετρα, κυρίως σε μικρούς ορεινούς δρόμους, είδαμε αρκετό τσιμέντο και οικοδομήματα σοβιετικής επιρροής και σοσιαλιστικής αρχιτεκτονικής, μα αυτό που κρατάω κυρίως, ήταν που γνώρισα νέους ανθρώπους που ελπίζω να συναντήσω ξανά. Επίσης, Ηλία, ευχαριστώ για την παρέα.