Βουλγαρία: Ορεινοί δρόμοι και μνημεία [Μέρος Γ']

1 Comments

Ως «μοτίβο» (pattern) ορίζεται κάτι που χρησιμοποιείται ως πρότυπο για να δημιουργηθεί ένα αντίγραφο, ένα σχέδιο ή μια αναμενόμενη ενέργεια. Θεωρώ τον εαυτό μου πλάσμα της συνήθειας, οπότε ακολουθώντας το μοτίβο των προηγούμενων εκδρομών μου [Μέρος A’] – [Μέρος B’] στη Βουλγαρία, οδήγησα τη μοτοσικλέτα μου σε μικρούς ορεινούς δρόμους και επισκέφτηκα σημαντικά ιστορικά μνημεία και κτίρια από το αγαπημένο μου υλικό, το μπετόν. Με αυτή την τρίτη δημοσίευση επιθυμώ να ολοκληρώσω την τριλογία μου για τη Βουλγαρία, καλύπτοντας κυρίως τις περιοχές του Εύξεινου Πόντου και της επαρχίας Shumen.

Bulgaria: Mountain roads and monuments [Part C']

Ημέρα 1η [434 χλμ]

Ξεκίνησα από τη Θεσσαλονίκη και καθώς στόχευα να φτάσω στις επαρχίες της Μαύρης Θάλασσας, μπήκα στην Τουρκία και πέρασα μια νύχτα στην Αδριανούπολη.

Ημέρα 2η [332 χλμ]

Αφήνοντας την Αδριανούπολη, ήμουν σύντομα στα βουλγαρικά σύνορα κοντά στο Lesovo και ακολούθησα τους επαρχιακούς δρόμους 7 και 7072, με προορισμό το Chargan. Εκεί, στην κορυφή Druzhba (497,8 μ.), με την εκπληκτική θέα προς την πόλη του Yambol και την κοιλάδα του ποταμού Tundzha, βρήκα το «Μνημείο Bakadzhik».

Κατασκευασμένο το 1987 και με ύψος 37 μ., το μνημείο αυτό αφιερώθηκε στα 1300 χρόνια από την ίδρυση της Βουλγαρίας ή στα 110 χρόνια από την απελευθέρωση από τον οθωμανικό ζυγό.

Οι 32 τόνων χάλκινες φιγούρες απεικονίζουν γεγονότα που σχετίζονται με τη Βουλγαρική ιστορία.

Μεταξύ άλλων παρατήρησα έναν Ρώσο στρατιώτη και έναν Βούλγαρο μαχητή (που συμβολίζουν τη νίκη αυτών επί των οθωμανικών δυνάμεων καθώς και τη νίκη του Χριστιανισμού επί του Ισλάμ στις βουλγαρικές εκτάσεις) και μια γυναίκα με ένα παιδί (σύμβολο της βουλγαρικής συνέχειας κατά τη διάρκεια των αιώνων ή ίσως της αναστάσεως του βουλγάρικου έθνους).

Η πιο περίεργη φιγούρα ήταν ένας Κοσμοναύτης. Σίγουρα η Βουλγαρία δεν είχε διαστημικό πρόγραμμα εκείνη την εποχή, οπότε μάλλον αντιπροσωπεύει τα ρωσικά επιτεύγματα σε αυτόν τον τομέα.

Στις 8 Οκτωβρίου το 2011 τοποθετήθηκε στη Βάρνα μια χάλκινη προτομή του Γιούρι Γκαγκάριν, οπότε οι αρχικές μου σκέψεις πως παρατηρούσα το πρώτο μνημείο του ήρωα της Σοβιετικής Ένωσης στη Βουλγαρία, ήταν απλώς λανθασμένες.

Αφήνοντας το μνημείο παρατήρησα κάποιες εγκαταλελειμμένες εγκαταστάσεις, ίσως άξιες εξερεύνησης.

Αργότερα ανακάλυψα ότι ήταν παραθεριστικές κατοικίες για τους εργαζόμενους του εργοστασίου χημικών «Yambolen». Στη βάση του λόφου υπάρχει ένα μοναστήρι (αφιερωμένο στον Ρώσο άγιο Alexander Nevski), που σίγουρα αντιμετώπισε τις δυσκολίες των κομμουνιστικών χρόνων στη Βουλγαρία.

Εάν μπορείτε να αφιερώσετε λίγο χρόνο εκεί, επισκεφθείτε τη διάσημη πηγή του σπηλαίου ή μείνετε στο μοναστήρι ως επισκέπτης. Συνεχίζοντας ανατολικά στον επαρχιακό δρόμο 7072, περνώντας χωριά όπως το Irechekovo και το Nedyalsko, η εγκατάλειψη μου έδωσε την εντύπωση ότι ο χρόνος, για αυτή την ξεχασμένη επαρχία, σταμάτησε κάπου στη δεκαετία του '60. Στη Zornitsa σταμάτησα για λίγο εξαιτίας αυτής της αίσθησης. Η κεντρική πλατεία είχε μια σκουριασμένη, παραμελημένη παιδική χαρά και ένα κανόνι πυροβολικού δίπλα σε ένα μνημείο μαχητή.

Δεν μπορώ να καταλάβω πώς το άγαλμα αυτό, όπως πολλά άλλα μικρά μνημεία διασκορπισμένα σε ολόκληρη τη Βουλγαρία, εξυπηρετούσε τους σκοπούς των πολιτικών δυνάμεων της εποχής κατασκευής τους, ειδικά σε μια περιοχή με λίγες εκατοντάδες κατοίκους και αν τελικά οι πόροι που δαπανήθηκαν για αυτά κρίνονται δικαιολογημένοι. Αυτό ίσως ήταν αφιερωμένο στον αντάρτη Zhelio Bozhkov (δεν μπόρεσα να βρω περαιτέρω πληροφορίες) και ο ρόλος του πλέον είναι να φιλοξενεί μια φωλιά πελαργού. Έναντι της κεντρικής πλατείας, υπομένοντας μια μοίρα κατάρρευσης, ήταν το πιο σύγχρονο κτίριο - ένα τυπικό παράδειγμα της σοσιαλιστικής αρχιτεκτονικής - που ίσως λειτούργησε κάποτε ως πολιτιστικό κέντρο ή βιβλιοθήκη, πλέον ως εμπορικό κατάστημα.

Στους τοίχους του υπήρχαν, εκτός από κάποιες διαφημίσεις για υπηρεσίες κηδειών, μερικές θαυμάσιες τοιχογραφίες που δόξαζαν τις σοσιαλιστικές αρετές.

Επόμενος στόχος μου ήταν η πόλη Μπουργκάς, όπου στον παραλιακό δρόμο θα έβρισκα το μνημείο «Πάνθεον» («Pantheon»).

Η πόλη ήταν, ίσως, η πιο ανεπτυγμένη μετά τη Σόφια και ήμουν πραγματικά εντυπωσιασμένος από το πόσο καθαρή και τακτοποιημένη ήταν η παραλία της.

Στο παραθαλάσσιο πάρκο, μετά από μια σειρά ανακαινισμένων παλαιών αρχοντικών, βρήκα το μνημείο που αφιερώνεται στους ανθρώπους που υποστήριξαν και πέθαναν για τις ιδέες του αντιφασιστικού κινήματος.

Μου άρεσαν πραγματικά οι γιγαντιαίες τερατώδεις φιγούρες στην στρογγυλή οροφή του μνημείου, που έμοιαζαν να βρίσκονται σε σύγκρουση ή να προσπαθούν να ξεφύγουν από τη τσιμεντένια βάση τους.

Κατασκευάστηκε το 1981 από τον γλύπτη Valentin Starchev και τον αρχιτέκτονα Vladimir Milkov, αλλά μετά την πολιτική κατάσταση του 1989, η «αιώνια φλόγα» που έκαιγε στο κέντρο του μνημείου, όπως και η 24ωρη φρουρά, απλώς αφαιρέθηκαν.

Οι ντόπιοι το αποκαλούν «Пантеона» και η πλατεία και τα δρομάκια γύρω από αυτό είναι ένας εξαιρετικός τόπος συνάντησης.

Στον επαρχιακό δρόμο 9, οδηγώντας παράλληλα με την ακτή για περίπου 35 χλμ, έφτασα στο Nessebar. Μπαίνοντας στην πόλη παρατήρησα ένα μαχητικό αεροσκάφος τύπου Mig. Η βουλγαρική αεροπορία στις 18 Δεκεμβρίου 2015, πραγματοποίησε μια τελετή «αποστράτευσης» των τελευταίων μαχητών MiG-21 Mikoyan.

Η βάση δεδομένων του Flightglobal Fleets Analyzer καταγράφει 18 κράτη που εξακολουθούν να επιχειρούν με αυτά, σε ένα σύνολο περίπου 550 MiG-21. Η τοποθεσία του Nessebar, που βρίσκεται σε μια βραχώδη χερσόνησο της Μαύρης Θάλασσας, ήταν αρχικά ένας Θρακικός οικισμός (Menebria).

Στις αρχές του 6ου αιώνα π.Χ., η πόλη έγινε ελληνική αποικία. Τα ερείπια της πόλης, που χρονολογούνται κυρίως από την Ελληνιστική περίοδο, περιλαμβάνουν ακρόπολη, τον ναό του Απόλλωνα, αγορά και θρακικές οχυρώσεις. Μεταξύ άλλων μνημείων, η Βασιλική της Stara Mitropolia και το φρούριο χρονολογούνται από τον Μεσαίωνα, όταν ήταν μια από τις σημαντικότερες βυζαντινές πόλεις στη δυτική ακτή της Μαύρης Θάλασσας (πηγή unesco). Μετά το Nessebar ο επαρχιακός δρόμος 9 απόκτησε ενδιαφέρον, καθώς περιελάμβανε συνεχείς ανοδικές στροφές. Η επόμενη μου «καρφίτσα» τοποθετήθηκε στην πόλη της Βάρνας. Επίσης, επέλεξα κατάλυμα που θα μου έδινε απεριόριστη θέα σε έναν άλλο τσιμεντένιο γίγαντα της σοσιαλιστικής εποχής, το «Μνημείο της Βουλγάρικης – Σοβιετικής Φιλίας» («Monument of the Bulgarian - Soviet friendship»).

Αρχικά σχεδιάστηκε ως μνημείο προς τιμή του Σοβιετικού Στρατού, μνημονεύοντας τη στήριξη της Ρωσίας στη Βουλγαρία κατά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1828-9. Σήμερα θεωρείται σύμβολο φιλίας μεταξύ των δύο λαών.

Ήταν ήδη περίπου δύο μήνες από την πολιορκία της Βάρνας, όταν οι ρωσικές δυνάμεις έφθασαν βόρεια της πόλης και στρατοπέδευσαν στο Turna Tepe (Mount Crane). Η αρχική ιδέα ήταν να χτιστεί το μνημείο στον τόπο που αργότερα έγινε μαζικός τάφος για όσους έχασαν τη ζωή τους στις συγκρούσεις.

Ακριβώς όπως και άλλες κατασκευές της σοσιαλιστικής περιόδου, το μνημείο αυτό ξεχωρίζει με τις εντυπωσιακές, σχεδόν τρομακτικές διαστάσεις του. Τα έργα διήρκεσαν 4 χρόνια και το μνημείο εγκαινιάστηκε επίσημα στις 13 Νοεμβρίου 1978. Γύρω από το μνημείο φυτεύτηκαν 20.000 δέντρα, αριθμός ίσος των ρωσικών στρατευμάτων, ενώ περίπου 27.000 εθελοντές συμμετείχαν στην κατασκευή του 10.000 τόνων σκυροδέματος και 1.000 τόνων χάλυβα μνημείου.

Την μεγαλοπρεπή εικόνα του μνημείου, πλάτους 48 μέτρων, ολοκλήρωναν 180 προβολείς που το φώτιζαν τη νύχτα, καθιστώντας το ορατό από πολλά χιλιόμετρα μακριά από την ακτή μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα, καθώς και από το δημόσιο ηχητικό σύστημα του πάρκου που έπαιζε τη Συμφωνία αρ. 7 του Ρώσου συνθέτη Dmitri Shostakovich.

Από τη βάση του λόφου μέχρι την κορυφή του, 305 σκαλιά αποτελούν τη «Σκάλα των Νικητών» («Victors’ Staircase») που οδηγούν στην 23 μέτρων ύψους δυναμική σύνθεση των γλυπτών της Βάρνας Alyosha Kafedzhiiski και Eugene Barumov, που θυμίζει το άνοιγμα των φτερών ενός πουλιού.

Υπάρχουν τέσσερις μορφές Ρώσων στρατιωτών, με κενά κρύα μάτια, προς τα βόρεια και τριών γυναικών στο νότιο τμήμα. Οι γυναίκες φέρουν δώρα για τους στρατιώτες: ψωμί, αλάτι και τριαντάφυλλο, το εθνικό λουλούδι.

Ο προσανατολισμός του μνημείου λέγεται ότι ήταν προς την ΕΣΣΔ, αλλά στην πραγματικότητα οι εντεκάμετρες φιγούρες πιθανότατα κοιτούν προς την ανατολή και την Τουρκία. Μπροστά τους υπήρχε ένας χάλκινος κύβος που τροφοδοτούσε με αέριο την «Αιώνια Φλόγα». Τα σκουριασμένα γράμματα στους τοίχους, που κάποτε έγραφαν «Friendship for centuries, throughout centuries», πλέον δεν βγάζουν κανένα νόημα.

Ανέφεραν, δηλαδή, σχετικά με την εξελισσόμενη σύνδεση αιώνων μεταξύ του βουλγαρικού και του ρωσικού λαού. Όπως ο Georgi Dimitrov (ο πρώτος κομουνιστής ηγέτης της Βουλγαρίας) είπε κάποτε: «Friendship with the Soviet Union is as essential as is the sun, air and water for the living creatures». Οι εσωτερικοί χώροι που χρησιμοποιούταν για τις συγκεντρώσεις του Κομμουνιστικού Κόμματος, καθώς και ο μακρύς διάδρομος που κατέβαινε βαθιά στο λόφο και εξυπηρετούσε ως πυρηνικό καταφύγιο, τώρα είναι γεμάτοι γκραφίτι, κατεστραμμένοι και μπλοκαρισμένοι.

Για μερικές εναέριες λήψεις του μνημείου, ή αν σας αρέσουν περισσότερο τα ακροφοβικά πλάνα, ρίξτε μια ματιά.

Ημέρα 3η [288 χλμ]

Από το δωμάτιό μου παρατηρούσα το μνημείο με αυτόν τον ισχυρό συμβολισμό, τώρα απλώς ένα τσιμεντένιο απομεινάρι και συλλογιζόμουν τον βαθμό εγκατάλειψης και βανδαλισμού του, που συνέβη μετά τις πολιτικές αλλαγές του 1989, ως αναπόφευκτο αποτέλεσμα του «σοβιετικού» του προσανατολισμού. Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο η Βάρνα μετονομάστηκε για μικρό χρονικό διάστημα σε «Stalin», ενώ το 1947 ο Τίτο και ο Ντιμιτρόφ υπέγραψαν τη «Συμφωνία της Βάρνας», η οποία δημιούργησε το όραμα της ενοποίησης της Γιουγκοσλαβίας και της Βουλγαρίας, ως πρώτο βήμα για μια Βαλκανική Ομοσπονδία.

Πρωινό ξύπνημα καθώς το σημερινό πρόγραμμα ήταν αρκετά βαρύ. Η επόμενη στάση μου ήταν στο εθνικό αρχαιολογικό πάρκο «Madara», που βρίσκεται 75 χλμ από τη Βάρνα και περίπου 15 χλμ από το Shumen.

Η προέλευση του ονόματος Madara συνδέεται πιθανώς με το αρχαιοελληνικό επίθετο «μαδαρος» που σημαίνει «γυμνός», «φαλακρός» ή «άδενδρος», ενώ άλλοι ισχυρίζονται πως η προέλευση είναι βουλγάρικη και σημαίνει «ιερός λόφος» ή «ιερός τόπος». Η τοποθεσία είναι διάσημη για τον «Ιππέα της Madara», ένα πρώιμο μεσαιωνικό (8ου αιώνα) ανάγλυφο βράχου, με αρκετές επιγραφές ιστορικής σημασίας γραμμένες στα Μεσαιωνικά Ελληνικά. Το ανάγλυφο, πιθανότατα, χρονολογείται στη διάρκεια της βασιλείας του Τερβέλ της Βουλγαρίας.

Το ανάγλυφο απεικονίζει έναν μεγαλοπρεπή ιππέα, σχεδόν φυσικού μεγέθους, 23 μέτρα πάνω από το επίπεδο του εδάφους και σε σχεδόν κάθετο βράχο, ύψους 100μ. Ο ιππέας, στραμμένος προς τα δεξιά, ωθεί δόρυ σε λιοντάρι που βρίσκεται στα πόδια του αλόγου του, και στα αριστερά ένα σκυλί τρέχει πίσω του.

Ένας θρύλος λέει ότι ένας Ρωμαίος αυτοκράτορας κυνηγούσε στο οροπέδιο, όταν έπεσε από τον βράχο και πέθανε. Οι συγγενείς του, για να τον μνημονεύσουν, ζήτησαν να χαραχτεί η εικόνα του στο βράχο.

Δημιουργήθηκε περίπου 1300 χρόνια πριν από τη μεταστροφή της Βουλγαρίας στον Χριστιανισμό, γεγονός που προσθέτει στο μυστήριο της δημιουργίας του, καθώς ως τότε ήταν ένας ιερός παγανιστικός χώρος.

Η περιοχή είχε μια πολύ ιδιαίτερη ατμόσφαιρα, με τους πανύψηλους βράχους και το όμορφο φυσικό περιβάλλον, σαν ένα ενεργειακό πεδίο.

Προσπάθησα να σκαρφαλώσω στην κορυφή του βράχου, που κάποτε υπήρξε φρούριο, χρησιμοποιώντας τα σκαλισμένα στα βράχια απότομα σκαλοπάτια, αλλά καθώς φορούσα πλήρη εξοπλισμό μοτοσικλέτας, σύντομα εγκατέλειψα το σχέδιό μου και κάθισα μόλις στα μισά για να απολαύσω τη θέα.

Το «Μνημείο των 1300 ετών Βουλγαρίας» («Monument to 1300 Years of Bulgaria» - «Паметник 1300 години България»), επίσης γνωστό ως «Ιδρυτές του Βουλγάρικου κράτους» («Founders of the Bulgarian State Monument» - «Паметник на създателите на Българската държава») πάνω από την πόλη του Shumen, φαινόταν καθαρά από αυτό το σημείο και ήταν ο επόμενος προορισμός μου.

Το 1981, για τον εορτασμό των 1300 ετών από την ίδρυση της Βουλγαρίας, τόνοι καθαρού σκυροδέματος σε κυβιστικό στυλ, σχεδιασμένοι από μια μεγάλη ομάδα μηχανικών και αρχιτεκτόνων υπό τους Βούλγαρους γλύπτες Krum Damyanov και Ivan Slavov, συμπληρωμένοι με ψηφιδωτά έργα και 21 μορφές πρώιμων βουλγάρων ηγεμόνων, σχημάτισαν τελικά αυτή τη μεγαλοπρεπή κατασκευή, που λέγεται ότι είναι το βαρύτερο κομμουνιστικό μνημείο στη Γη.

Αντιπροσωπεύει κυρίως την ίδρυση, την αναγνώριση και την ευημερία του πρώτου Βουλγαρικού Βασιλείου, μεταξύ του 7ου και του 10ου αιώνα. Οι διαστάσεις του μνημείου (μήκους 140 μέτρων και ύψους 70 μέτρων), για το οποίο ανασκάφτηκαν 2.300 κυβικά μέτρα γης και οι 2.400 τόνοι οπλισμένου χάλυβα μαζί με τα 50.000 κυβικά μέτρα σκυροδέματος που χρησιμοποιήθηκαν για την ολοκλήρωσή του, απλώς υπογραμμίζουν το πάθος με το οποίο η κομμουνιστική κυβέρνηση επιθυμούσε να επιδείξει τη δύναμή της, μέσω του μεγέθους (ναι, μερικές φορές τελικά το μέγεθος έχει σημασία).

Μεταξύ των 8 τσιμεντένιων μπλοκ που σχηματίζουν δύο semi-halls, τα γιγαντιαία γλυπτά, σαν παγωμένα στο χρόνο, θα σας δώσουν την εντύπωση ότι θα φρουρούν για πάντα το βουλγαρικό έθνος.

Η πιο εντυπωσιακή είναι η τεράστια φιγούρα του Khan Asparuh, ιδρυτή της Βουλγαρίας, που στέκεται με το σπαθί του καρφωμένο στο έδαφος, ενώ τα χέρια του δείχνουν τα όρια που θα επεκταθεί το βουλγαρικό κράτος.

Η επιβλητικότητα των αγαλμάτων των βασιλέων [Boris I - κυβερνήτης του πρώτου βουλγαρικού βασιλείου, Συμεών Ι - ηγέτης της Βουλγαρίας από το 893 έως το 927), και οι φιγούρες των Khans [Asparuh, Tervel, Krum και Omurtag] συμπληρώνονται όταν αντικρίζει κανείς το μωσαϊκό έργο.

Στέκεται πραγματικά ψηλά, σχεδόν σαν να κρέμεται από τον ουρανό, αυτή η σύνθεση από 3 πάνελ θεωρείται ότι είναι το μεγαλύτερο τρίπτυχο στην Ευρώπη.

Στο πρώτο πάνελ («Οι νικητές» - «The Victors»), οι πολεμιστές χαιρετίζουν τον Khan ντυμένο σε πορφύρα. Το δεύτερο σχετίζεται με τη μεταστροφή στον Χριστιανισμό και το τρίτο είναι αφιερωμένο στους δημιουργούς της «Χρυσής Εποχής», τους αδελφούς Κύριλλο και Μεθόδιο και τους μαθητές τους.

Στο ψηλότερο σημείο του μνημείου υπάρχει ένα άγαλμα λιονταριού από γρανίτη, σύμβολο του χριστιανισμού και της Βουλγαρίας.

Καθώς απομακρυνόμουν από τους τσιμεντένιους «γίγαντες», σκεφτόμουν ότι αυτό το μνημείο, αν και ήταν μια δημιουργία της σοσιαλιστικής κυριαρχίας, παραμένει σε άψογη κατάσταση, ίσως επειδή αντανακλά στοιχεία που κάνουν τους κληρονόμους του εθνικά περήφανους και, φυσικά, καθώς στερείται κομμουνιστικού συμβολισμού.

Αφήνοντας το κέντρο της πόλης του Shumen, κοντά στα 1300 σκαλοπάτια που οδηγούν στο «Μνημείο 1300 Χρόνια Βουλγαρίας», βρήκα τη σύνθεση «Μνημείο Κόκκινου Στρατού» («Monument to the Red Army»), που δημιουργήθηκε από τους αρχιτέκτονες Nikolai Shmirgela, E. Kotsev, A. Zankov και ολοκληρώθηκε το 1949.

Στον επαρχιακό δρόμο 7 στο δρόμο μου προς το Targovishte, δίπλα στο πέρασμα «Boaza» και κοντά στο αρχαίο βουλγαρικό κάστρο Misionis, παρατήρησα το άγαλμα ενός ιππέα.

Κάποιοι λένε ότι είναι αφιερωμένο στον Khan Krum, ενώ άλλοι ισχυρίζονται ότι είναι έργο του 2007 του Vasil Radoslavov που απεικονίζει Βουλγάρα γυναίκα - πολεμίστρια και πως συμβολίζει την ελευθερία. Αργότερα, αφήνοντας τον επαρχιακό δρόμο 7 για τον 706 και 48, περίπου 5 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της πόλης του Kotel, συνάντησα ένα άλλο πέτρινο άγαλμα, που ονομάζεται «Khan Krum and his soldiers».

Κατασκευάσθηκε για να δοξάσει τη νίκη του Χάνου απέναντι στον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Νικηφόρο, το έτος 811. Άλλες πηγές αναφέρουν ότι είναι αφιερωμένο στον Βούλγαρο βασιλιά Ivaylo, ο οποίος την 17 Ιουλίου του 1280, στο πέρασμα Stara Planina Kotlensky κοντά στο φρούριο Diavena, νίκησε τον, υπό τις εντολές του αυτοκράτορα Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγου, βυζαντινό στρατό 10.000 ανδρών.

Προσωπικά, υποστηρίζω τη δεύτερη εκδοχή καθώς τείνω να εμπιστεύομαι την πέτρινη επιγραφή που βρίσκεται κοντά στη σύνθεση, όπου διαβάζουμε «King Ivaylo and his soldiers».

Το Kotel είναι ένα πολύ ευχάριστο μέρος που αξίζει μια στάση, καθώς διατηρεί την αρχιτεκτονική από την περίοδο της βουλγάρικης αναβίωσης. Στο μεσαίωνα υπήρχαν πολυάριθμες αμυντικές κατασκευές και φρούρια σε αυτό το τμήμα των βαλκανικών βουνών, οι οποίες προστάτευαν τις βουλγαρικές πρωτεύουσες στα βόρεια (Pliska, Preslav και έπειτα Tarnovo).

Ένα καλό παράδειγμα των τόπων που προτιμώ να οδηγώ τη μοτοσικλέτα μου είναι ο επαρχιακός δασικός δρόμος 484, ο οποίος συνδέει το Kotel με το Maysko. Το μήκους του ήταν περίπου 25 χλμ, το συγκεκριμένο όμως οδικό δίκτυο έχει υποστεί μεγάλη βλάβη και χρειάστηκα σχεδόν 45 λεπτά για να το περάσω.

Μετά το Maysko, πάνω στον επαρχιακό δρόμο 55, υπάρχει ένα μικρό χωριό που ονομάζεται Konstantin. Καθώς ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος έφτανε στο τέλος του, οι Τούρκοι, υποχωρώντας νότια, έβαλαν φωτιά στα βουλγαρικά χωριά στο δρόμο τους. Αυτή ήταν και η τύχη του χωριού Bebrovo, περίπου 5 χιλιόμετρα μακριά από το Konstantin. Οι κάτοικοι του, το 1878, ήταν ανάμεσα στο να ανοικοδομήσουν εκ νέου τα σπίτια τους ή να βρουν ένα νέο μέρος για να ξεκινήσουν. Ο Ρώσος στρατηγός Konstantin Adrianovich Rudanovski θεωρείται ο ιδρυτής του Konstantin, καθώς βοήθησε τους κατοίκους του Bebrovo να εγκατασταθούν εκεί. Από τη στιγμή που επισκέφθηκε το Konstantin το 1915, δώρισε τη γη και τα χρήματα για την ανέγερση κτιρίου που χρησίμευσε στη συνέχεια ως δήμος, εκκλησία, κοινοτικό κέντρο και σχολείο και αποφάσισε μετά την παραίτησή του από το στρατό να εγκατασταθεί εκεί.

Οι προθέσεις του όμως δεν πραγματοποιήθηκαν, καθώς πέθανε όχι πολύ αργότερα, αφήνοντας ένα μεγάλο χρηματικό ποσό στο χωριό, το οποίο φυσικά δεν έφτασε ποτέ στους κατοίκους του λόγω των γεγονότων στη Ρωσία το 1918. Ένα άγαλμα για τους «Στρατιώτες του Konstantin» («Soldiers of Konstantin»), οι οποίοι συμμετείχαν στους πολέμους του 1912-3 και του 1915-8, βρίσκεται κοντά στη γη του στρατηγού Rudanovski.

Μετά το χωριό Konstantin επισκέφτηκα τη μικρή πόλη Elena. Η πόλη βρίσκεται στην πανέμορφη κοιλάδα του ομώνυμου ποταμού και κατάφερε να διατηρήσει το μεγαλύτερο μέρος της αρχιτεκτονικής της κληρονομιάς. Για τους Βούλγαρους είναι ένας τόπος που διατηρεί την εθνική τους υπερηφάνεια και το πνεύμα αναγέννησης. Δεν είχα πολύ χρόνο να δω περισσότερα από την οδική σήμανση που την οριοθετεί.

Συνεχίζοντας την πορεία μου στον επαρχιακό δρόμο 551, ήμουν σύντομα στο Veliko Tarnovo, όπου πέρασα μια νύχτα. Ξεκινώντας από το κέντρο και την οδό Vasil Levski, βρήκα το μνημείο της «Μητέρας Βουλγαρίας» («Mother Bulgaria»).

Είναι αφιερωμένο σε εκείνους που πέθαναν στον πόλεμο: στον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1877-1878, στο Σερβοβουλγαρικό πόλεμο του 1885, στους Βαλκανικούς πολέμους του 1912-1913 και στον Α’ Π.Π., το 1915-1918. Κεντρική φιγούρα είναι μια στεφανωμένη γυναίκα που προσωποποιεί τη Βουλγαρία, κρατώντας λάβαρο και στεφάνι δάφνης, ενώ γύρω της απεικονίζονται Βούλγαροι στρατιώτες σε πολεμικές σκηνές.

Περπατώντας τους κύριους δρόμους προς τον ποταμό Yantra και το «Μνημείο της δυναστείας Ασέν» («Monument to the Asen Dynasty»), θαύμαζα τα τυπικά παραδείγματα κατοικιών σοσιαλιστικής εποχής, όπως το μπρουτάλ design του «Interhotel Veliko Tarnovo», καθώς και μερικές ωραίες τοιχογραφίες, στην προσπάθεια τους να μην αποσυντεθούν και ίσως να καταφέρουν να κλέψουν και λίγη από τη λάμψη των εμπορικών διαφημίσεων.

Ψάχνοντας πηγές σχετικά με το «Μνημείο της Δυναστείας των Ασέν» («Monument to the Asen Dynasty» - «Паметник на Асеневци»), βρήκα ένα αξιόλογο άρθρο στη wiki που περιγράφει τις επιγαμίες με γνωστούς οίκους των Βυζαντινών: «..οι Ασέν στο Βυζάντιο κατάγονται σε μεγάλο βαθμό από τον Ivan Asen III, ο οποίος κυβέρνησε για λίγο ως αυτοκράτορας της Βουλγαρίας πριν καταφύγει στην Κωνσταντινούπολη, καθώς η εξέγερση του Ivaylo κέρδιζε σε δυναμική το 1280. Ως δεσπότης υπό τον Μιχαήλ Η' Παλαιολόγο, ο Ivan Asen III είχε ήδη παντρευτεί την μεγαλύτερη κόρη του Βυζαντινού αυτοκράτορα, την Ειρήνη Παλαιολογίνα. Οι πέντε γιοί και οι δύο κόρες του ζεύγους ήταν οι πρόγονοι μιας από τις πιο ευυπόληπτες οικογένειες βυζαντινών ευγενών της εποχής τους, μαζί με τους Παλαιολόγους. Ένα μικρότερο παρακλάδι του οίκου των Ασέν προέρχεται από την Έλενα Ασενίνα της Βουλγαρίας, σύζυγο του αυτοκράτορα της Νίκαιας Θεοδώρου Β. Λασκάρη. Οι Ασέν του Βυζαντίου παντρεύτηκαν και με άλλες εξέχουσες δυναστείες ευγενών, όπως οι οικογένειες Καντακουζηνού, Δούκα, Λάσκαρη, Τορνίκιου και Ραούλ..».

Σχετικά με το μνημείο ένα εξαιρετικό άρθρο έχει δημοσιευτεί στο site grreporter.com υπό τον τίτλο «The four Tsars of the Asen Dynasty that defeated Byzantium», από όπου και παραθέτω:

«Στην πρωτεύουσα του Δεύτερου Βουλγαρικού Βασιλείου Veliko Tarnovo βρίσκεται ένα εντυπωσιακό μνημείο που λέγεται «Asenevtsi». Χτίστηκε το 1985 στην βραχώδη όχθη του ποταμού Yantra με αφορμή τη συμπλήρωση 800 ετών από την εξέγερση των αδελφών Asen και Petar. Η εξέγερση των δύο αδελφών ξέσπασε στις 26 Οκτωβρίου του 1185 και αναπτύχθηκε στη σημερινή Βόρεια Βουλγαρία κατά την βυζαντινή κυριαρχία. Στη διάρκεια δύο ετών οι στρατιωτικές επιχειρήσεις τους ολοκληρώνονταν με επιτυχία και την άνοιξη του 1187 ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Ισαάκιος Β’ Άγγελος υπέγραψε εκεχειρία και με τον τρόπο αυτό αναγνώρισε το Δεύτερο Βουλγαρικό Βασίλειο βόρεια της οροσειράς Stara Planina».

«Επικεφαλής του κράτους στάθηκε ο μεγαλύτερος αδελφός Ασέν που πήρε το όνομα Ivan Asen I. Στη σύνθεση του μνημείου όμως έχουν περιληφθεί και δύο από τους διαδόχους του θρόνου των αδελφών Asen και Petar. Ο ένας είναι ο τσάρος Kaloyan, μικρότερος αδελφός του Ivan Asen I, ο οποίος κυβερνούσε τη Βουλγαρία μετά το θάνατο του πρώτου αρχηγού του Δεύτερου Βουλγαρικού Βασιλείου. Ενώ οι πρώτοι δύο της Δυναστείας των Ασέν προσπαθούσαν να καθιερώσουν τον κρατικό συγκεντρωτισμό στην εσωτερική τους πολιτική και να αποκαταστήσουν τα παλιά βουλγαρικά σύνορα, ο μικρότερος αδελφός τους Kaloyan συνέχισε να εφαρμόζει με επιτυχία τις πολιτικές τους καταφέρνοντας ταυτόχρονα να επεκτείνει σημαντικά τα όρια της Βουλγαρίας. Η ολοκληρωτική πολιτική των τριών πρώτων εκπροσώπων της Δυναστείας των Ασέν όμως πραγματοποιήθηκε πλήρως κατά τη διακυβέρνηση του διαδόχου τους Ivan Asen II, ο οποίος παίρνει την τέταρτη θέση στην σύνθεση του μνημείου. Ο ίδιος κατέκτησε τεράστιες εδαφικές εκτάσεις, με τα σύνορα της Βουλγαρίας να φτάνουν σε τρεις θάλασσες, αφού το 1230 στην περίφημη μάχη της Klokotnitsa κατατρόπωσε τα βυζαντινά στρατεύματα και αιχμαλώτισε τον αυτοκράτορα Θεόδωρο Κομνηνό μαζί με όλη την οικογένειά του.

Η ανέγερση του μνημείου έγινε υπό την επίβλεψη του καθηγητή Krum Damianov, ενώ η κατασκευή και η διαμόρφωση του γύρω χώρου πραγματοποιήθηκε μέσα σε ένα χρόνο. Για την ανέγερση του ίδιου του μνημείου χρειάστηκαν μόλις δύο μήνες, που το κάνει μοναδικό στην παγκόσμια πρακτική. Μια επαναστατική τεχνική σε αυτό το μνημείο είναι ότι κατασκευάστηκε κατά τέτοιο τρόπο ώστε δύο από τους αναβάτες στέκονται, ισορροπημένοι μόνο στα οπίσθια πόδια των αλόγων. Στην Ευρώπη υπάρχουν λίγες τέτοιες κατασκευές, από ειδικό ιαπωνικό χάλυβα, που λειτουργεί ως ελατήριο».

«Στη μέση της σύνθεσης του μνημείου έχει τοποθετηθεί ένα ψηλό μεταλλικό σπαθί το οποίο συμβολίζει την ακμή και την ισχύ του Δεύτερου Βουλγαρικού Βασιλείου. Κάτω από τη λαβή του βρίσκεται η φιγούρα από γρανίτη της «Ουράνιας Μητέρας» («Virgin Orans, the heavenly mother»), η οποία δημιουργεί και προστατεύει τη ζωή. Δεν είναι σαφείς οι λόγοι για την παρουσία της, αφού το συγκεκριμένο σύμβολο είναι σχετικά ασυνήθιστο για τα σοσιαλιστικά μνημεία της Βουλγαρίας που δεν αναγνώριζαν την πίστη σε καμία θρησκεία, ούτε κάτι ανώτερο του Κομμουνιστικού Κόμματος. Στο κέντρο κάποιων μνημείων αυτού του είδους μερικές φορές τοποθετείται η φιγούρα μιας γυναίκας η οποία συμβολίζει την «Μητέρα Βουλγαρία» η οποία θρηνεί τα παιδιά της που έπεσαν στο όνομα της πατρίδας».

«Οι τέσσερις ιππείς έχουν τοποθετηθεί σε βάσεις από γρανίτη ύψους 7 μέτρων, ενώ το συνολικό ύψος του μνημείου είναι 15 μέτρα. Oι ιππείς που περιβάλλουν το υψηλό μεταλλικό σπαθί έχουν κατασκευαστεί από χαλκό και ζυγίζουν από περίπου 11 τόνους ο καθένας. Και οι τέσσερις έχουν απεικονιστεί με διαφορετικό τρόπο, ώστε να υπογραμμιστεί η προσωπική συμβολή του καθενός στο έργο του Δεύτερου Βουλγαρικού Βασιλείου. Ο μεγαλύτερος αδελφός της Δυναστείας των Ασέν – ο Petar, κάνει μια χειρονομία ευλογίας που συμβολίζει την πίστη στον χριστιανισμό και την βοήθεια του Θεού για το έργο των Βουλγάρων επαναστατών. Ο μικρότερος αδελφός Ivan Asen I κρατάει με τόλμη τον χαλινό του αλόγου του και έχει βγάλει το σπαθί του – σύμβολο της ισχυρής του βούλησης να διατηρήσει την ανεξαρτησία του Δεύτερου Βουλγαρικού Βασιλείου. Τα δύο αδέλφια βρίσκονται στα δύο άλογα της σύνθεσης που στέκονται στα πίσω πόδια τους και ισορροπούν το βάρος τους μέσω ειδικής τεχνολογίας».

«Ο μικρότερος από όλους τους αδελφούς, Kaloyan, έχει καθηλώσει το άγρυπνο βλέμμα του στις εδαφικές επεκτάσεις της Βουλγαρίας, έτοιμος να τις προστατέψει, ενώ ο τσάρος Ivan Asen II είναι στην κορυφή της δόξας του φορώντας στέμμα και κρατώντας ένα ακόντιο, με το οποίο διαπερνάει τη περγαμηνή της συνθήκης ειρήνης μεταξύ της Βουλγαρίας και της Λατινικής Αυτοκρατορίας που είχε παραβιαστεί».

«Στις μέρες μας, το μνημείο της δυναστείας των Ασέν είναι ένα από τα πιο ελκυστικά μέρη του Veliko Tarnovo και κάθε τουρίστας που έχει επισκεφθεί την πόλη έχει βγάλει μια φωτογραφία εκεί. Κάθε χρόνο, στα τέλη Μαΐου, όλοι οι μαθητές που τελειώνουν τα Λύκεια της πόλης πάνε εκεί για να πουν το τελευταίο «αντίο» στα σχολικά τους χρόνια, ενώ καθ’ όλο το έτος πολλά νεαρά ζευγάρια συνάπτουν γάμο στο σημείο αυτό. Εδώ και λίγα χρόνια την ημέρα που γιορτάζει η πόλη Veliko Tarnovo (22 Μαρτίου), που σχετίζεται με την νίκη του Ivan Asen II επί του κυβερνήτη της Ηπείρου Θεοδώρου Κομνηνού στην μάχη της Klokotnitsa, το μνημείο μετατρέπεται σε σκηνή ενός εντυπωσιακού σόου με λέιζερ και 3D mapping».

Η καλύτερη θέα προς το μνημείο, καθώς και του ποταμού Yantra, είναι από τον παλαιότερο δρόμο της πόλης, την οδό Gurko.

Έκλεισα την ημέρα μου με μια βόλτα στο λιθόστρωτο δρόμο, θαυμάζοντας τις παραδοσιακές κατοικίες. Αυτή η ατμόσφαιρα μου επέτρεψε να μεταφέρω τις σκέψεις μου στην εποχή που αυτές χτίστηκαν, όταν τα πράγματα ήταν πολύ απλούστερα και οι άνθρωποι νοιάζονται μόνο για αυτά που είναι πραγματικά σημαντικά.

Ημέρα 4η [305 χλμ]

Το πρόγραμμα της ημέρας περιελάμβανε οδήγηση σε ορεινές διαδρομές, αφήνοντας το Veliko Tarnovo για την οροσειρά Stara Planina. Ο επαρχιακός δρόμος 55 και στη συνέχεια ο 552, περίπου 55 χιλιόμετρα μακριά από το V. Tarnovo, με οδήγησε στην πόλη Tryavna. Ήταν η δεύτερη επίσκεψή μου σε αυτή την ωραία μικρή πόλη, ενώ την τελευταία φορά έφτασα εδώ από ένα πολύ δύσκολο δρόμο, τον 609 που κατέβαινε διαμέσου Tsareva Livada.

Αυτό που κάνει την Tryavna πραγματικά ξεχωριστή είναι ότι διατηρεί σχεδόν άθικτη την αρχιτεκτονική αισθητική της Βουλγάρικης Αναγέννησης. Δεν θέλω να αδικήσω άλλα μέρη, αλλά θεωρώ αυτή την πόλη το αγαπημένο μου μέρος στη Βουλγαρία. Εδώ υπάρχουν κάποια πλάνα από drone, κυρίως πάνω από το σύμβολο της Tryavna, την εκκλησία του Αρχάγγελου Μιχαήλ, που χτίστηκε στα τέλη του 12ου αιώνα, όταν ο Βούλγαρος Τσάρος Asen νίκησε τις βυζαντινές δυνάμεις υπό τον αυτοκράτορα Ισαάκ Β'.

Μερικά χιλιόμετρα δυτικά, στο δρόμο 552 και κοντά στο χωριό Torbalazhite, βρήκα το «Μνημείο των εκτελεσθέντων συνεργατών των παρτιζάνων» («Monument to the executed collaborators of partisans»).

Δεν κατάφερα να βρω πηγές γύρω από τους δημιουργούς του, ενώ εξαιτίας μιας επιγραφής «09-06-1944» υπέθεσα ότι το μνημείο αφιερώθηκε στο αντιφασιστικό κίνημα της εποχής και στους αμάχους που χάθηκαν υπερασπίζοντας τις αξίες του.

Πολύ σύντομα ήμουν στο δρόμο E85 – 5, γνωστό και ως «Shipka pass».

Αυτή η κατηγορία ορεινών διαδρομών είναι το αγαπημένο μου είδος και ένα βίντεο μου σε [1080p] στην οροσειρά της Stara Planina [Shipka to Buzludzha], ακολουθεί:

[ from Shipka to Buzludzha ]

Όπως πάντα, δεν κατάφερα να τηρήσω το χρονοδιάγραμμά μου και το σχέδιό μου να εξερευνήσω λίγο τους πίσω δρόμους γύρω από τη Σόφια, έπρεπε να ματαιωθεί. Κατευθύνθηκα στη Σόφια μέσω του επαρχιακού δρόμου 6, διερχόμενος από μερικά από τα αγαπημένα μου μέρη, όπως το χωριό Klisura και Kalofer.

Αυτή την φορά η εξερεύνηση της πόλης της Σόφιας έπρεπε, επίσης, να προστεθεί στη λίστα «skip it». Κάποια μέρη που θα πρότεινα είναι: Ο σταθμός του μετρό Serdika, όπου τα ερείπια μπορούν να σας δώσουν μια ιδέα πόσο παλιά είναι η πόλη, πριν να γίνει πρωτεύουσα της Βουλγαρίας και λίγο έξω από το κέντρο, το Μουσείο Σοσιαλιστικής Τέχνης, όπου μπορείτε να βρείτε στην αυλή του πολυάριθμα αγάλματα και άλλα αντικείμενα που χρησιμοποιούνταν για να διακοσμήσουν τους δρόμους της Σόφιας, όπως το τεράστιο κόκκινο αστέρι που κοσμούσε την κορυφή του κτηρίου του Κομμουνιστικού Κόμματος, όπου μια βουλγαρική σημαία βρίσκεται στη θέση του σήμερα.

Σε μελλοντικό μου post θα συμπεριλάβω υλικό σχετικό με τα προαναφερθέντα σημεία, καθώς και από το «Μνημείο του Σοβιετικού Στρατού» («Monument to the Soviet Army»), το οποίο έγινε αρκετά δημοφιλές όταν τα αγάλματα της σύνθεσης του ζωγραφίστηκαν στα χρώματα των υπερηρώων της Marvel.

Κατά την επίσκεψή μου πέρασα το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου μου γύρω από τον πεζόδρομο της Vitosha και το πάρκο όπου βρίσκεται το «Εθνικό Παλάτι του Πολιτισμού» («National Palace of Culture»).

Το κτήριο αυτό μου θύμισε ότι ήταν κοινή πρακτική, ως μέρος της σοσιαλιστικής προπαγάνδας, η δημιουργία τέτοιων κοινοτικών κέντρων, τόσο για ψυχαγωγικούς σκοπούς, όσο και για κάποια πολιτική κατήχηση. Μπορείτε να δείτε ένα τυπικό παράδειγμα αυτών των δομών της πρώην ΕΣΣΔ, σε κατάσταση εγκατάλειψης, στη δημοσίευσή μου σχετικά με το Pripyat, Ukraine εδώ.

Ημέρα 5η [366 χλμ]

Το σχέδιό μου ήταν να επιστρέψω στην Θεσσαλονίκη και το πρωινό ξύπνημα μου έδωσε την ευκαιρία για περαιτέρω εξερεύνηση. Κατευθύνθηκα βόρεια προς τη μικρή πόλη Slivnitsa, όπου βρήκα το συγκρότημα μνημείων «Ήρωες της Slivnitsa» («Heroes of Slivnitsa»).

Κατασκευάστηκε το 1935 για να τιμήσει τους Βούλγαρους στρατιώτες και αξιωματικούς που έχασαν τη ζωή τους στον Σερβοβουλγαρικό πόλεμο του 1885. Η σύνθεση από γρανίτη, ύψους περίπου 20 μέτρων, αποτελείται από μνημειακές πλάκες, δύο αγάλματα στρατιωτών και ένα κανόνι πυροβολικού. Οι λέξεις του ποιητή Ivan Hristov «Βουλγαρία, πέθαναν για σένα», αναγράφονται στην ανατολική πλευρά του μνημείου, ενώ το κανόνι βλέπει δυτικά, προς τη Σερβία και προς την τοποθεσία που έλαβαν χώρα οι πολεμικές συγκρούσεις.

Επόμενη στάση μου το χωριό Gurgulyat και το μνημείο «Πάνθεον - Μητέρα Βουλγαρία» («Pantheon - Mother Bulgaria»), γνωστό επίσης και ως «Πάνθεον των Αθανάτων» («Pantheon of the Immortals»), ή «Πάνθεον των Ηρώων του Σερβοβουλγαρικού πολέμου» («Pantheon to the Heroes of the Serbian-Bulgarian War»).

Σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Georgi Stoilov [υπεύθυνο και για άλλα μεγαλειώδη μνημεία στη Βουλγαρία, όπως το «Μνημείο των Νεκρών στον Πατριωτικό Πόλεμο» («Monument to the Dead in the Fatherland War», Dobrich - 1964), η «Αψίδα της Ελευθερίας» («Arch of Liberty», Beklemeto Pass - 1980) και φυσικά το διάσημο συνεδριακό κέντρο Buzludzha], προς τιμήν της 100ής επετείου της ενοποίησης της Βουλγαρίας και του σερβοβουλγαρικού πολέμου καθώς και των στρατιωτών, αξιωματικών, εθελοντών και πολιτών του Gurgulyat που σκοτώθηκαν στις θέσεις της Slivnitsa. Κατασκευάστηκε το 1985 από κόκκινο τσιμέντο σε σχήμα πυραμίδας ύψους 29 μέτρων, σαν ναός ανοιχτός προς τον ουρανό.

Στο κέντρο του βρίσκεται τοποθετημένο ένα άγαλμα που συμβολίζει τη Μητέρα Βουλγαρία, να θρηνεί τους ήρωες που χάθηκαν υπερασπίζοντάς την. Το άγαλμα είναι κατασκευασμένο από χαλαζία που δώρισε η Σοβιετική Ένωση (Καζακστάν). Μετά τις πολιτικές αλλαγές, αυτό το μνημείο έμελλε να αποσυντεθεί και να ξεχαστεί. Οι προβολείς και τα γράμματα των ονομάτων των στρατιωτών έχουν αφαιρεθεί, ενώ οι τοίχοι βρίσκονται σε κακή κατάσταση.

Αποχωρώντας από την περιοχή προσπάθησα να εντοπίσω τα ερείπια του αρχαίου φρουρίου Petlyuka ή το ιερό του Θεού της Θεραπείας - Ασκληπιού, γιου του Απόλλωνα, που λέγεται ότι βρίσκεται κοντά στο μνημείο, αλλά χωρίς τύχη.

Η τελευταία στάση, πριν την έξοδο μου από τη Βουλγαρία, ήταν στην επαρχία του Kyustendil, στον επαρχιακό δρόμο 62 κοντά στο χωριό Panicarevo, για το μνημείο που ονομάζεται «Φλόγα» («Flame») ή «Μνημείο των Αντιφασιστών» («Monument to the Antifascists»). Ο δρόμος που οδηγεί σε αυτό, καθώς και το ίδιο το μνημείο, είναι σε πολύ κακή κατάσταση. Ολόκληρη η περιοχή φαίνεται εντελώς εγκαταλελειμμένη, ενώ μοιάζει να έχουν αφαιρεθεί μερικές από τις μνημειακές πλάκες και γλυπτά της σύνθεσης.

Από πηγές που βρήκα αργότερα, το μνημείο ήταν δημιουργία του Alexander Barov, που σχεδίασε, μεταξύ άλλων, το Εθνικό Παλάτι του Πολιτισμού στη Σόφια. Είναι αφιερωμένο στους 16 παρτιζάνους από τα αποσπάσματα της Dupnitsa που σκοτώθηκαν εδώ από τις φασιστικές δυνάμεις.

Closing Thoughts

Τα μνημεία που παρουσιάστηκαν στα τρία μέρη της εξερεύνησης μου στις βουλγάρικες επαρχίες μοιράζονται κάτι κοινό, δηλαδή τη δημιουργία τους κατά το κομμουνιστικό καθεστώς. Το ενδιαφέρον μου αρχικά πυροδοτήθηκε από δημοσιεύσεις σχετικά με αυτά και σύντομα ήμουν στο δρόμο προσπαθώντας να τα εντοπίσω, ενώ κάποιες φορές να χρειαζόταν να φτάσω σε πολύ απομακρυσμένες τοποθεσίες. Καθώς το αρχείο των φωτογραφιών μου γινόταν όλο και μεγαλύτερο, πραγματικά δεν καταλάβαινα γιατί κάποια από αυτά έμοιαζαν καταδικασμένα να καταρρεύσουν, να λεηλατηθούν ή σε ορισμένες περιπτώσεις να φυλάσσονται από την αστυνομία, ενώ άλλα απολάμβαναν μια καλύτερη μοίρα, αναστήλωση ή μερικές φορές και την αγάπη των κληρονόμων τους. Έχοντας αφιερώσει πολύ χρόνο για τη δημιουργία μιας παρουσίασης των «Τσιμεντένιων Γιγάντων», τελικά κατέληξα σε ένα μάλλον ασφαλές συμπέρασμα ομαδοποιώντας και συγκρίνοντάς τα – ας πάρουμε για παράδειγμα, το Συνεδριακό Κέντρο Buzludzha και το μνημείο του Shumen. Και τα δύο είναι κατασκευασμένα από καθαρό σκυρόδεμα και δίνουν έμφαση στο υπερβολικό μέγεθος, ως σύμβολο της εξουσίας που κατείχε τότε το Κομμουνιστικό Κόμμα. Ο παράγοντας όμως που καθόρισε τη μοίρα τους ήταν το μήνυμα και η κύρια εστίασή τους.

Όπου υπήρχε απλώς μια επίδειξη αυταρχισμού, που επιβλήθηκε από την κομμουνιστική ηγεσία, ή στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα αιωρούνταν η αίσθηση «οφείλουμε τα πάντα στους Ρώσους», αυτά τα μνημεία βανδαλίστηκαν αμέσως μετά τις δημοκρατικές αλλαγές ή, στην καλύτερη περίπτωση, απλά εγκαταλείφθηκαν στη φθορά του χρόνου, να σκουριάσουν και να ξεχαστούν. Στις περιπτώσεις, όμως, που το μήνυμά τους επικεντρώθηκε σε ιστορικά γεγονότα, μάχες και την ιστορική συνέχεια των Βουλγάρων κατά τη διάρκεια των αιώνων, χωρίς τα γνωστά διακοσμητικά κομμουνιστικά σύμβολα, αυτά τα μνημεία αγαπήθηκαν και επιβίωσαν για να εκπληρώσουν το σκοπό της δημιουργίας τους.

Δεν μπορούσα να βρω έναν καλύτερο τρόπο για να κλείσω την τριλογία των δημοσιεύσεών μου, που αφιερώνεται στα μνημεία, τη φύση και τους μικρούς επαρχιακούς δρόμους της Βουλγαρίας, από το να μοιραστώ ένα βίντεο μου από την περιοχή του φαραγγιού Devil’s Throat, κοντά στην πόλη Trigrad, στη βουλγαρική πλευρά της οροσειράς της Ροδόπης, μια περιοχή εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς.